نمایشگاه رسانه های دیجیتال از دوره اول تا یازدهم فراز و نشیبهای فراوانی داشته است. از دوره اول در سال ١٣٨٦ تا دوره ششم روند صعودی داشته و این دوره برجسته ترین دوره در تمام طول این 11 سال بوده است.

فقط یک قلم کارگاه های جنبی این نمایشگاه در دوره ششم 180 مورد بوده که یک رکورد به شمار می رود. البته هزینه دوره ششم چندین برابر دوره یازدهم بوده است .

از دوره هفتم تا نهم به دلیل تغییر مجری نمایشگاه از وزارت ارشاد به یک مجموعه دیگر ، نمایشگاه دچار افول شده و دوره دهم مرکز رسانه های دیجیتال خود تصمیم به برگزاری آن گرفت که به خاطر زمان اندک برنامه ریزی قبل نمایشگاه، کمتر از نیمی از فضای شبستان مصلا تحت پوشش نمایشگاه قرار گرفت و طبیعتا برنامه های اجرایی آن نیز به همان نسبت کاهش یافت.
نمایشگاه یازدهم اما در فضایی متفاوت برنامه ریزی شد. از 4 ماه قبل جلسات برای برگزاری این نمایشگاه تشکیل شد و سازمان های مختلف مانند سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان صدا و سیما، رسانه های رسمی و اجتماعی، اتحادیه ناشران دیجیتال در فرآیند برنامه ریزی های نمایشگاه مشارکت کردند. کمیته های 10 گانه ذیل ستاد اجرایی نمایشگاه شکل گرفت و تمام توان و بضاعت مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری هر چه با شکوهتر این نمایشگاه به خدمت گرفته شد.
یکی از چالش های اولیه ، محل برگزاری نمایشگاه بود. از سالهای قبل، مصلای تهران به عنوان محل برگزاری این نمایشگاه شناخته شده بود اما امسال تاریخ مورد نظر مرکز، توسط نمایشگاه های دیگری پر شده بود. تنها گزینه موجود، یک هفته بعد از برگزاری نمایشگاه مطبوعات بود که با وجود محدودیتها و ملاحظات موجود، مانند مقارن شدن با ایام سوگواری اربعین و سالروز رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام حسن مجتبی(ع)، تصمیم به انتخاب تاریخ 20 تا 26 آبان گرفته شد.
محل های دیگری نیز نامزد برگزاری نمایشگاه بودند مانند نمایشگاه بین المللی، نمایشگاه شهر آفتاب و فضای باز مصلای جنوبی در ضلع جنوبی مصلا. ساعات کار نمایشگاه بین المللی از 9 تا 4 عصر بوده و تغییر ناپذیر است. شبیه وقت اداری ادارات. مشکلات دسترسی به نمایشگاه بین المللی نیز همچنان وجود دارد و مثلا امکان دسترسی به نمایشگاه با مترو وجود ندارد. نمی دانم آن روزی که نقشه متروی تهران را می کشیدند چطور هیچ کس به فکر نمایشگاه بین المللی که همه ایام سال در آن نمایشگاه برگزار می شود نبود؟
نمایشگاه شهر آفتاب با وجود زیر ساختهای گسترده نمایشگاهی دو ایراد بزرگ دارد: دوری مسافت، آماده نبودن امکانات خدماتی. تجربه آب گرفتگی نمایشگاه کتاب تهران هنوز از ذهن ها پاک نشده است. به قول مشهوراین نمایشگاه هنوز پاخور کافی ندارد. فضای مصلای جنوبی نیز بیشتر به یک پارکینگ شبیه است تا نمایشگاه و بیشتر به درد فروشگاه انار و میوه های پاییزی یا نمایشگاه فروش بهاره می خورد و درشان و کلاس نمایشگاهی مثل رسانه های دیجیتال نیست.
فضای شبستان مصلا با اینکه اصلا برای نمایشگاه ساخته نشده است و تاسیسات و امکانات آن برای میزبانی از بازدیدکنندگان نمایشگاهی طراحی نشده است تنها گزینه موجود برای برگزاری دوره یازدهم نمایشگاه رسانه های دیجیتال بود.
مدیریت مصلای تهران، در مورد نوع نمایشگاه، غرفه ها، مخاطبان، بازدیدکنندگان و تبلیغات محیطی نمایشگاه و حتی ریز ترین فرآیندهای نمایشگاه دارای نظر و دیدگاه است که همین مساله بعضا تداخل ها و مشکلاتی را برای مجری نمایشگاه ایجاد می کند. حتی ساعات بازدید نمایشگاه به ویژه در روز های جمعه دارای محدودیتهایی است که باعث ایجاد مشکلاتی برای بازدیدکنندگان و مجریان می شود علت هم این است که مصلای تهران، خود را نه در نقش مالک نمایشگاه بلکه در نقش یک دستگاه فرهنگی قلمداد می کند که نسبت به ریزترین مسایل نمایشگاه دارای مسئولیت و نگرش است. در حالی که مثلا وقتی نمایشگاهی در محل نمایشگاه های دائمی برگزار می شود، شرکت نمایشگاه با مجری نمایشگاه در چارچوب قواعد و ضوابط تجاری و کسب و کار تعامل می کند.
در نمایشگاه یازدهم 10 بخش وجود داشت: 1-همراه و هوشمند 2-پایگاه های اینترنتی 3-نشر دیجیتال 4-استارت آپ ها 5- بازی های رایانه ای 6- دانش دیجیتال 7-شبکه ملی فرهنگ 8-خانواده و سبک زندگی 9- رسانه های اجتماعی 10-بین الملل. علاوه بر این ها 120 کارگاه تخصصی در طول این 7 روز برگزار شد که در نوع خود برجسته بود و البته به رکورد دوره ششم نرسید. در مجموع حدود 300 غرفه در نمایشگاه دایر بود و بیش از چند صد هزار نفر از نمایشگاه بازدید کردند.
خیلی ها به اطلاع رسانی ضعیف نمایشگاه انتقاد وارد کردند که وارد بود ولی دلیلش این بود: اطلاع رسانی وتبلیغات هزینه بر است.با هماهنگی صدا و سیما 7 نوبت تیزر 40 ثانیه ای نمایشگاه از تلویزیون پخش شد که در جدول پخش هزینه ای بالغ بر 2 میلیارد و 600 میلیون تومان داشت. و البته صدا و سیما لطف کرد و با تخفیف 100 درصدی این تیزرها را پخش کرد البته امیدوارم کسی این ها را دیده باشد. اطلاع رسانی از طریق رسانه های رسمی مانند خبرگزاری ها و مطبوعات هم نسبتا خوب انجام شد اما استراتژی اصلی نمایشگاه، استفاده از ظرفیتهای فضای مجازی برای اطلاع رسانی بود که به خوبی از این ظرفیت استفاده شد و بخش رسانه های اجتماعی نمایشگاه که متشکل از کانال هایی مجموعا با بیش از 20 میلیون مخاطب بود بیشترین همکاری را برای اطلاع رسانی نمایشگاه داشتند.
هزینه های این نمایشگاه شامل دو بخش بود: هزینه های اجرایی و هزینه اجاره محل نمایشگاه. تقریبا نیمی از هزینه یک میلیارد تومانی کل نمایشگاه، مربوط به اجاره فضای نمایشگاه از مصلای تهران بود که اگر هزینه تبلیغات محیطی اطراف مصل را هم به آن اضافه کنیم به عددی بالغ بر 530 میلیون تومان می رسیم. از هزینه مستقیم اجرایی نیز مبلغ 130 میلیون تومان به عنوان خرید غرفه به مجری بازگشت بنابراین هزینه خالص اجرای نمایشگاه چیزی حدود 340 میلیون تومان بود و بقیه، هزینه های اجاره فضا بود. بیش از 70 درصد فضای نمایشگاه به صورت 100درصد حمایتی در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت.
امسال در بخش بین الملل با اینکه برنامه ریزی از سوی یک بخش جامعه المصطفی برای حضور 30 نفر ازفعالین دیجیتال از 15 کشور جهان شده بود اما به دلیل هزینه بالای این بخش که بالغ بر 660 میلیون تومان بود از آن صرف نظر شد و بخش بین الملل با حضور تنها دو میهمان ترکیه ای، یک مجموعه فرهنگی داخلی دانشگاهی که محصول و فعالیت بین المللی دارد و یک شرکت دانش بنیان ایرانی فعال در حوزه بین الملل با هدف استقرار میز صادرات در مرکز برگزار شد که مجموعا هزینه کمتر از 40 میلیون تومان داشت.
درطول برگزاری این نمایشگاه از 80 محصول دیجیتالی فرهنگی رونمایی شد که برخی از آنها مانند فناوری IPSP، استودیو هوشمند، استودیو لایو اینستاگرامی، طرح فرهنگ یار مورد استقبال گسترده عمومی قرار گرفت. همچنین همزمان با مراسم افتتاحیه نمایشگاه توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، 130 هزار اپلیکیشن موجود در اپ استور ایران اپز کد شامد گرفتند که یک رکورد بی سابقه در تاریخ اعطای کد شامد(شناسه الکترونیک محتوای دیجیتال) به شمار می رود. میهمانان ویژه ای مانند وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی، ارتباطات و فناوری اطلاعات، دبیر شورای عالی فضای مجازی، رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، معاون مرکز ملی فضای مجازی، تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، شورای شهر تهران، روسای تشکل های صنفی و فرهیختگانی مانند دکتر حسین الهی قمشه ای از این نمایشگاه بازدید کردند و در بخش تشریفات، طی برنامه های ویژه ای طرح شامد و سما برای آنها تشریح شد.
در مجموع نمایشگاه یازدهم نقطه عطفی در مجموعه نمایشگاه های دیجیتال به شمار می رود
حمید ضیائی پرور- معاون مرکز رسانه های دیجیتال