حجت‌الاسلام والمسلمین باباخانی، رئیس سازمان هیئت و تشکل‌های دینی، در نشست خبری که روز یکشنبه در مجتمع فرهنگی سرچشمه برگزار شد، بر اهمیت دوگانه فعالیت‌های هیئت‌ها (معنوی و اجتماعی) تأکید کرد. وی رسالت سازمان متبوع خود را تنظیم‌گری کلان، راهبری اصناف و ایجاد هماهنگی میان این تشکل‌ها دانست و از تلاش برای رفع موانع فعالان این عرصه خبر داد.

رئیس سازمان هیئت، با یادآوری نقش تاریخی هیئت‌ها در مقاطع حساس ملی از جمله نهضت، انقلاب و دفاع مقدس، گفت: این تشکل‌ها همواره در پاسخ به نیازهای اجتماعی جامعه پیش‌گام بوده‌اند. او به‌طور خاص به گسترش فراگیر فعالیت‌های اجتماعی هیئت‌ها در دو دهه اخیر در استان‌هایی نظیر اصفهان، فارس و یزد اشاره کرد.
میان‌تیتر دوم: خانواده، بانو و تربیت نسل

حجت‌الاسلام باباخانی با تأکید بر لزوم تمرکز هیئت‌ها بر نهاد خانواده به عنوان «پایین‌ترین واحد اجتماعی و مهم‌ترین عنصر در تربیت نسل‌های آینده»، نقش محوری هیئت‌ها در تقویت انسجام خانوادگی و تربیت نسل مؤمن را یادآور شد.

وی همچنین به نقش تاریخی زنان در این نهاد پرداخت و اظهار داشت: بانوان، از دوران اولیه شکل‌گیری هیئت‌ها، با پرچمداری فرهنگی و مذهبی که ریشه در سیره حضرت صدیقه و حضرت زینب (س) دارد، سهمی اساسی در حفظ و گسترش فرهنگ هیئتی ایفا کرده‌اند.
میان‌تیتر سوم: همایش؛ پلی میان سنت و علم

باباخانی در پایان بخش سخنان خود به همایش پیش رو اشاره کرد و توضیح داد که این رویداد علمی با مشارکت اندیشمندان و دانشجویان، به بررسی عمیق پشتوانه‌های علمی، اجتماعی و فرهنگی هیئت‌ها می‌پردازد تا نقش آن‌ها در زندگی فردی و جمعی ارتقا یابد.
بخش دوم: تحلیل تمدن‌ساز هیئت و خانواده
 استقلال نهاد خانواده در اندیشه اسلامی

دکتر علی غلامی، دبیر سومین همایش علمی، بر تقاطع حیاتی هیئت و خانواده تأکید کرد. وی با استناد به دیدگاه شهید مطهری، تفاوت بنیادین نگاه اسلامی به ساختار اجتماعی را مطرح نمود: در اندیشه اسلامی، «فرد، خانواده و جامعه» سه نهاد مستقل با سازوکار و کارکرد مجزا هستند، در حالی که نگاه مدرن معمولاً خانواده را زیرمجموعه جامعه تعریف می‌کند. غلامی تأکید کرد که خانواده به عنوان نهاد اصیل، باید مستقل از جامعه مورد توجه و برخورد تربیتی قرار گیرد.

 هیئت به مثابه بستر تمدن‌ساز

دبیر همایش تصریح کرد که هیئت‌ها صرفاً بستری برای «حزن و فرح» نیستند، بلکه کارگاه‌هایی برای آموزش، بازنمایی فضایل اهل بیت (ع) و شکل‌دهی به ارزش‌های خانوادگی و اجتماعی‌اند. وی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب در سال ۱۳۹۵ بر ضرورت کار علمی روی پدیده هیئت، نقش تمدن‌ساز هیئت‌ها را منوط به ایفای نقش صحیح خانواده و هیئت دانست.

دکتر غلامی همچنین سوابق همایش‌های پیشین را تشریح کرد:

 سال ۱۴۰۲: «هیئت در آیینه تاریخ» (۶۰ مقاله پذیرفته شده از ۱۰۰ مقاله).
سال ۱۴۰۳: «روایت اجتماعی هیئت» (۹۱ مقاله پذیرفته شده و ۶ پنل تخصصی).
 سال ۱۴۰۴ (جاری): «هیئت کنشگر قیام خانوادگی» که افتتاحیه آن ۲۱ خرداد ۱۴۰۵ برگزار خواهد شد.

بخش سوم: چالش‌ها و افق‌های پژوهشی هیئت
پژوهش بر پدیده‌ای که نادیده گرفته شد

حجت‌الاسلام مجید دائی‌دائی، عضو شورای علمی همایش، با استناد به تأکید رهبری بر لزوم کار علمی جدی بر پدیده بی‌نظیر مداحی، ابراز تأسف کرد که سال‌ها موضوعات مربوط به هیئت در مراکز پژوهشی و دانشگاهی جدی گرفته نمی‌شد. او از فعالیت مرکز «احیای امر» در دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان پیشگام در تولید ادبیات علمی در این حوزه تقدیر کرد.

نگاه علمی به تنوع و فناوری‌های نوین

دائی‌دائی با رویکردی علمی به پدیده «انشعاب» در هیئت‌ها نگاه کرد و آن را نه یک مشکل وحدت‌شکن، بلکه «نتیجه طبیعی رشد، تنوع سلیقه‌ها و گسترش فعالیت‌های اجتماعی» دانست، مشابه تأسیس شعبه توسط یک کارخانه بزرگ.

وی به موضوعات مغفول مانده پژوهشی اشاره کرد، از جمله:

 الگوهای مدون برای هیئت‌های دخترانه موفق.

 روش‌های احیا و تقویت روضه‌های خانگی که روند کاهشی داشته‌اند.
 برنامه‌ریزی علمی برای مواجهه با چالش فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی که قادر به تولید محتوای شعری و مداحی خواهد بود؛ هرچند که جایگزین معنویت حسینی نخواهد شد.

حجت‌الاسلام دائی‌دائی در جمع‌بندی، هیئت را یک «ظرفیت تمدنی» دانست که می‌تواند در محله‌محوری، حل مسئله اجتماعی و تربیت نسل نقش‌آفرین باشد و روش‌های پیرغلامان باید به عنوان «فناوری اجتماعی» مورد مطالعه و الگوبرداری قرار گیرد.